In zijn speech bij de aanvaarding van de Nobelprijs voor Literatuur in 2023 vertelde de Noorse schrijver Jon Fosse (1959) dat schrijven voor hem nauw verwant is aan muziek. Sterker nog, toen hij eenmaal serieus begon te schrijven, stopte hij met het maken van muziek. Alles wat de muziek hem had gebracht, zocht hij vanaf dat moment in het schrijven van talloze romans en toneelstukken. Des te lovenswaardiger is het dat vertaler Marianne Molenaar een nieuwe versie heeft gemaakt van wat in 2005 haar eerste Fosse-vertaling was, de novelle Ochtend en avond. Met deze nieuwe vertaling is ze naar eigen zeggen trouwer aan het origineel gebleven. Ook het ritme en de muziek van Fosses tekst komen nu meer tot hun recht. Hoofdpersoon is de gepensioneerde visser Johannes. Op een ochtend voelt hij zich 'zo licht, alsof hij geen gewicht meer heeft'. Hij snapt er niets van, gaat op pad en tot zijn verbazing komt hij onderweg zijn beste vriend Peter en zijn vrouw Erna tegen. Beiden zijn jaren geleden overleden. Fosses proza staat bekend om de vele herhalingen en ook in dit verhaal draait Johannes eindeloze rondjes om zijn eigen as. Tussen de regels door weerklinkt zijn eenzaamheid, door Fosse nergens benoemd, maar altijd voelbaar aanwezig.

Uit het Noors vertaald door Marianne Molenaar.  Oevers; 112 pagina's; € 21.

Zelden is er zo'n mooi beeld geschetst van de dood van een mens. Het is een zwaar thema, maar toch is dit een lichtvoetig verhaal. Johannes was visser tijdens zijn actieve leven; nu hij op jaren is, gaat hij enkel nog op zee voor het plezier en om de tijd te verdrijven. Zeker na het overlijden van zijn vrouw Erna en zijn beste vriend Peter is hij zich wat eenzaam gaan voelen. Op een ochtend wordt hij wakker en merkt dat alles is veranderd. Alles lijkt op een vreemde manier licht, en toch loodzwaar, alsof elk voorwerp zijn hele geschiedenis moet dragen. Johannes is rustig, bijna tevreden. Slechts langzaam dringt tot hem door wat er is gebeurd. Zijn vishaak gaat niet dieper in het water dan een kleine meter, waarna hij blijft hangen; zijn vriend Peter is niet erg verbaasd hem te zien -- vertelt hem dat de zee hem niet meer wil, dat het tijd is. Samen varen ze weg en herbeleven een stukje van het verleden: hoe hij Erna ontmoette, hoe het vroeger samen was. Peter vertelt dat hij gezonden is om Johannes te komen halen, om de overgang wat zachter te maken. En samen vertrekken ze, naar een plaats waar lichamen niet bestaan...

Dit is een briljante vertelling over de dood. Na de laatste bladzijde voel je je licht en toch zwaar. De poëtische verteltoon, de sereniteit van het verhaal scheppen een sfeer waarin de dood niet iets verschrikkelijks is, maar het afsluiten van een periode die voorbij is, op weg naar de volgende fase. De auteur maakt gebruik van een stream of consciousness die perfect weergeeft hoe Johannes zich voelde en voelt. Niet gemakkelijk te duiden hoe iemand zich voelt die pas gestorven in, maar hier voelt het niet ongewoon. De techniek die gebruikt wordt om de gedachtestroom van Johannes weer te geven (eeuwig voortdurende zinnen zonder begin en einde) dwingen je mee te deinen op de golven van zijn gedachten. [Bart Van der Bruggen]

Een delicate roman over het leven, sterfelijkheid en ouderdom. De roman vertelt het verhaal van Johannes, een Noorse visser die een hard maar vol leven heeft geleid. Na de dood van zijn vrouw brengt hij zijn dagen door in de haven, kijkend naar zijn boot. Op een dag verandert er iets en ontmoet hij zijn overleden vriend Peter. Samen varen ze uit en Johannes herbeleeft de belangrijkste momenten van zijn leven. Bij terugkomst wacht zijn vrouw op hem, waarmee een lang gekoesterd verlangen wordt ingelost. Talig en dicht op de huid geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Jon Fosse (Haugesund, 1959) is o. a. schrijver, dichter, toneelschrijver en vertaler. Hij schreef vele boeken. Zijn werk wordt in verschillende landen uitgegeven en won meerdere prestigieuze literaire prijzen, zoals de Nobelprijs voor de Literatuur, de Literatuurprijs van de Noordse Raad en de Swedish Academy Nordic Prize. Zijn boek ‘Septologie' werd genomineerd voor verschillende prijzen, waaronder de International Booker Prize. 'Ochtend en avond' verscheen in Noorwegen in 2000.